Jan Lever

Geboren: 11 augustus 1922, Groningen
Laatste adres: Sint Lucasstraat 11a, Groningen (thans Mondriaanstraat 16)
Doodgeschoten: 21 juli 1944, Eenum

Jan Lever wordt geboren op 11 augustus 1922 te Groningen. Zijn vader Hendrik Jacob sr (Groningen 1891-Dachau 1945) is werkzaam in de boekhandel van zijn vader Jan aan de Zwanestraat nummer 15. Moeder Berendiena Niemeijer (Ter Apel 1893- Joure 1982) is wijkverpleegster.

Uit het huwelijk van Hendrik en Berendien worden nog twee kinderen geboren; Hendrik Jacob jr. (Henk) (Groningen 1923- Vugt 1944) en Meta (Groningen 1928 – ).

In 1931 verhuist het gezin Lever naar Sneek; ze bewonen de eerste verdieping van een oud patriciërs huis aan het Kleinzand 18.
Tijdens de oorlog zal het huis van de familie Lever uitgroeien tot een centrum van verzetsactiviteiten. De leider is Willem Santema (1902-1944) die samen met zijn vrouw een radiozaak heeft in Sneek. Jan Lever is boekhouder voor Santema’s elektronicabedrijf en ‘rolt’ via Santema in het verzet.

Het verzet beperkt zich aanvankelijk tot het verspreiden van illegale bladen als Vrij Nederland, Het Parool, De Vonk en later Trouw.
Maar vanaf de zomer van 1942, na het begin van de deportaties van Joodse landgenoten naar Westerbork en van daaruit naar het ‘oosten’, moeten er schuilplaatsen voor Joden worden gezocht en bonkaarten (worden) bemachtigd.
De overval op een distributiekantoor in Joure (14 oktober 1942) verloopt niet goed voor het verzet; er komen huiszoekingen ook aan het Kleinzand 18. Vader Henk, Jan en Henk worden opgepakt. Na een maand worden ze vrijgelaten uit de gevangenis in Amsterdam wegens gebrek aan bewijs.
De familie Lever zet de illegale activiteiten voort!
In de nacht van 16 op 17 november 1943 gaat het opnieuw mis. De SD dringt het huis van de familie Lever binnen.
Jan en Piet Faber (een mede-verzetsstrijder) kunnen via het dak ontvluchten. Vader Lever, dochter Meta en het ondergedoken Joodse meisje Rozet IJzerman worden opgepakt. Moeder Berendiena is op familiebezoek in Groningen en duikt onder. Meta komt vrij. Vader Henk sterft in het concentratiekamp Dachau en Rozet komt om in Midden Europa.