---

August Jacobs

Geboren: 23 februari 1892, Groningen
Laatste adres: Kraneweg 18, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 3/5 oktober 1942
Vermoord: 16 juli 1943, Sobibor

August Jacobs wordt op 23 februari 1892 in Groningen geboren als zesde kind in een gezin met 12 kinderen. Hij is de zoon van Benjamin Jacobs, van beroep boekdrukker, die in 1874 een kantoorboekhandel en drukkerij opent in de Lutkenieuwstraat. Een paar jaar later verhuizen de winkel en het gezin Jacobs naar de Brugstraat 25a.
Al in 1885 is het bedrijf uitgegroeid tot een tamelijk prominente zaak, met name de uitgeverij doet goede zaken. Naast het traditionele familiedrukwerk maakt Jacobs faam met humoristische scheurkalenders en met kinder- en prentenboeken. Een bijzonder succesvol product is de prentbriefkaart. Tot 1870 kent Nederland eigenlijk alleen de biefkaart: aan de voorzijde de adressering en achterop ruimte voor correspondentie. Maar door de steeds betere en goedkopere drukmethodes wordt het eenvoudiger een afbeelding op de voorkant te zetten. De ansichtkaart is geboren. Het wordt een regelrechte ‘hausse’; rond de eeuwwisseling gaan tienduizenden prentbriefkaarten over de toonbank. De ansicht wordt een verzamelobject en de albums zijn niet aan te slepen. Keus aan de onderwerpen is er genoeg: er zijn gelegenheids-, genre- of kunstbriefkaarten, maar het populairst zijn de kaarten met foto’s van steden en dorpen.

In 1908 wordt de zaak opgesplitst in drie onderdelen: een papiergroothandel aan het A-kerkhof, de drukkerij annex uitgeverij aan de Gelkingestraat en de kantoorboekhandel aan de Brugstraat. Elk van de drie zonen van Benjamin Jacobs komt aan het hoofd van een deel van de zaak: Ravel Beer wordt de baas van de drukkerij, August (op papier) van de groothandel en Marc Louis krijgt de Brugstraat onder zijn hoede.
Ondertussen is het aanzicht van dit deel van de Brugstraat behoorlijk veranderd. Na de bouw van het huis op de hoek van de Hoge der A vindt de gemeente dat de stoep wel erg smal geworden is en wordt besloten een aantal huizen te slopen en de puien van de winkels onder de nieuwe panden een stuk naar achteren te plaatsen en daarvoor veertien granieten zuilen te plaatsen die een winkelgalerij vormden. Een gevelsteen in de winkel herinnert aan de verbouw en de opening van de nieuwe winkel in 1909.

Op 19 februari 1924 trouwt August in Amsterdam met Henriette Hart, geboren in Bunde (Duitsland).
Het echtpaar gaat boven de winkel aan de Brugstraat 25a wonen, waar in 1925 hun dochter Henriette geboren wordt en in 1929 hun zoon Benjamin Andries.
De papiergroothandel wordt in 1939 overgenomen door N.V. Buhrmann’s Papiergroothandel uit Amsterdam.

Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog neemt het aantal anti-Joodse maatregelen zienderogen toe. Vanaf 1942 mogen Joden niet meer met de tram reizen. Daarnaast moeten Joodse kinderen naar de verplichte Joodse school in het centrum van Groningen. Het gezin Jacobs vindt een oplossing voor het vervoersprobleem van de kinderen van vrienden, die vanuit Helpman moeten komen in de vorm van een bokkenwagen (zie foto). Na verloop van tijd komen deze kinderen allemaal in de Schildersbuurt wonen.
In juli 1942 trekt het gezin Jacobs in bij de familie van der Reis aan de Kraneweg 18.
Bij de razzia in oktober van 1942 wordt August naar Westerbork afgevoerd. In maart 1943 volgen Henriette en de kinderen Henriette en Benjamin.

Op 16 april 1943 trouwt Henriette in kamp Westerbork met Geerd Gerson uit de Jozef Israëlsstraat 44. De ouders van der bruidegom en de moeder van de bruid zijn aanwezig bij het huwelijk en tekenen de huwelijksakte. Op 25 mei 1943 wordt het pasgetrouwde stel gedeporteerd naar Sobibor, waar ze op 28 mei worden vermoord.
Op 13 juli 1943 worden August, Henriette en Benjamin ook afgevoerd naar Sobibor, waar ze op 16 juli worden vermoord.

Na de oorlog wordt de groothandel verkocht; de drukkerij in de Gelkingestraat blijft nog enige tijd bestaan. De kantoorboekhandel in de Brugstraat wordt voortgezet onder leiding van Marc Louis, die als gevolg van het feit dat hij met een niet-Joodse vrouw is getrouwd, de oorlog overleeft.

——————–

Bronvermelding:
De geschiedenis van de firma Jacobs is gebaseerd op een interview in de buurtkrant van het A-Kwartier (jaargang 29 nummer 2 2013, pag. 23, 24 en 25). Hier wordt de toenmalige eigenaar Jack van Driessen geïnterviewd door Henk Cuperus. 

 

---

Henriette Jacobs-Hart

Geboren: 5 maart 1897, Bunde (Duitsland)
Laatste adres: Kraneweg 18, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 11 maart 1943
Vermoord: 16 juli 1943, Sobibor

Henriette Hart wordt op 5 maart 1897 in Bunde (Duitsland) geboren als laatste kind in een gezin van drie kinderen; ze heeft twee oudere broers. Het gezin verhuist rond de eeuwwisseling naar Amsterdam, waar haar vader in 1915 overlijdt.
Op 19 februari 1924 trouwt Henriette in Amsterdam met August Jacobs, van beroep boekdrukker, geboren in Groningen.
Het echtpaar gaat boven de kantoorboekhandel aan de Brugstraat 25a wonen, die eigendom is van de familie Jacobs. Hier wordt in 1925 hun dochter Henriette (Jetty) geboren en in 1929 hun zoon Benjamin Andries.

Links op de foto die omstreeks 1930 is genomen, zien we het echtpaar Jacobs. Het donkere meisje dat voor grootvader Jacobs zit is Henriette.
De Tweede Wereldoorlog, met de anti-Joodse maatregelen treft het familiebedrijf zwaar.

In juli 1942 trekt het gezin Jakobs in bij de familie van der Reis aan de Kraneweg 18.
Bij de razzia in oktober van 1942 wordt August naar Westerbork weggevoerd. In maart 1943 volgen Henriette en de kinderen Henriette en Benjamin.
Op 16 april 1943 trouwt dochter Henriette in kamp Westerbork met Geerd Gerson uit de Jozef Israëlsstraat 44. Henriette is aanwezig bij het huwelijk en tekent de huwelijksakte van haar dochter. Op 25 mei 1943 wordt het pasgetrouwde stel gedeporteerd naar Sobibor, waar ze op 28 mei worden vermoord.

Op 13 juli 1943 worden August, Henriette en Benjamin ook weggevoerd naar Sobibor, waar ze op 16 juli worden vermoord. 

 

---

Henriette Gerson-Jacobs

Geboren: 14 februari 1925, Groningen
Laatste adres: Kraneweg 18, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 11 maart 1943
Vermoord: 28 mei 1943, Sobibor

Henriette Jacobs wordt op 14 februari 1925 in Groningen geboren als oudste in een gezin van twee kinderen; in 1929 wordt haar broertje Benjamin Andries geboren.
Haar ouders, August Jacobs en Henriette Jacobs-Hart, wonen boven de kantoorboekhandel aan de Brugstraat 25a, die eigendom is van de familie Jacobs. Henriette wordt kantoorbediende.

Het donkere meisje, zittend voor grootmoeder Henriette Jacobs-Gompertz, is Henriette, die Jetty wordt genoemd. Links op de foto zien we de ouders van Henriette.
De Tweede Wereldoorlog, met de anti-Joodse maatregelen treft het familiebedrijf zwaar.
In juli 1942 trekt het gezin Jakobs in bij de familie van der Reis aan de Kraneweg 18.
Bij de razzia in oktober van 1942 wordt haar vader August naar Westerbork weggevoerd. Op 11 maart 1943 volgen Henriette, haar moeder en haar broertje Benjamin.
Op 16 april 1943 trouwt Henriette in kamp Westerbork met Geerd Gerson uit de Jozef Israëlsstraat 44. Haar moeder en de ouders van Geerd zijn aanwezig bij het huwelijk en tekenen de huwelijksakte. Op 25 mei 1943 wordt het pasgetrouwde stel gedeporteerd naar Sobibor, waar ze op 28 mei worden vermoord.
Op 13 juli 1943 worden vader August, moeder Henriette en broer Benjamin Andries ook weggevoerd naar Sobibor, waar ze op 16 juli 1943 worden vermoord.

 

---

Benjamin Andries Jacobs

Geboren: 4 april 1929, Groningen
Laatste adres: Kraneweg 18, Groningen
Weggevoerd naar Westerbork: 9 maart 1943
Vermoord: 16 juli 1943, Sobibor

Benjamin Andries Jacobs wordt op 4 april 1929 in Groningen geboren als jongste in een gezin van twee kinderen; zijn zusje Henriette is in 1925 geboren.
Zijn ouders, August Jacobs en Henriette Jacobs-Hart, wonen boven de kantoorboekhandel aan de Brugstraat 25a, die eigendom is van de familie Jacobs.
De Tweede Wereldoorlog treft het familiebedrijf zwaar. Het aantal anti-Joodse maatregelen neemt zienderogen toe en vanaf 1942 mogen Joden niet meer met de tram reizen. Daarnaast moeten Joodse kinderen naar de verplichte Joodse school in het centrum van Groningen. Het gezin Jacobs vindt een oplossing voor het vervoersprobleem van de kinderen van vrienden, die vanuit Helpman moeten komen, in de vorm van een bokkenwagen (zie foto). Na verloop van tijd komen deze kinderen allemaal in de Schildersbuurt wonen.
In juli 1942 trekt het gezin Jakobs in bij de familie van der Reis aan de Kraneweg 18.

Bij de razzia in oktober 1942 wordt vader August naar Westerbork weggevoerd. Op 11 maart 1943 volgen Benjamin, zijn moeder en zijn zus Henriette.
Op 16 april 1943 trouwt zijn zus Henriette in kamp Westerbork met Geerd Gerson uit de Jozef Israëlsstraat 44. Zijn moeder en de ouders van Geerd zijn aanwezig bij het huwelijk en tekenen de huwelijksakte. Op 25 mei 1943 wordt het pasgetrouwde stel gedeporteerd naar Sobibor, waar ze op 28 mei worden vermoord.
Op 13 juli 1943 worden August, Henriette en Benjamin ook weggevoerd naar Sobibor, waar ze op 16 juli worden vermoord.